Deca se mogu gušiti hranom ili stranim telom. Veća strana tela (delovi igračaka, bombone…) se obično zaglave na nivou grkljana. Kao pokušaj organizma da oslobodi disajne puteve javlja se intenzivan refleksni kašalj, dete otežano diše, zacrveni se u licu.

Kako pomoći detetu?

Stimulišite dete da kašlje! Spontani kašalj je efikasniji od bilo kakvog manevra za uklanjanje stranog tela.
Ako dete ne može da iskašlje, bori se za vazduh, piskavo plače ili počinje da plavi, primenite sledeće mere:

Deca uzrasta do godinu dana:

• okrenite bebu licem nadole (duž vaše ruke ili noge ako bebu držite u krilu) sa glavom nižom od trupa

• dlanom slobodne ruke pet puta udarite bebu između lopatica

• okrenite bebu licem na gore, jednim prstom pažljivo uklonite strani predmet ako je u ustima

Ako nema znakova da je prepreka pomerena (izleti predmet, bolje disanje..), primenite sledeće:

• okrenite bebu licem nagore, sa glavom nižom od trupa
• stavite dva prsta na donju polovinu grudne kosti bebe i pet puta pritisnite za oko 1,5-2,5 cm.

• ponovo proverite da li je strani predmet u bebinim ustima.

Ako nema znakova poboljšanja pozovite hitnu pomoć. I dalje pokušavajte naizmenično udarce u leđa i pritisak na grudnu kost dok pomoć ne stigne.

Deca starija od godinu dana:

• Manje dete postavite preko vašeg kolena i primenite pet udaraca po leđima, između lopatica (starije dete može i da stoji, nageto unapred)

• Nakon pet udaraca proverite da li se strano telo pojavilo u ustima.

Ako nema znakova poboljšanja (izleti strano telo, dete bolje diše), primeniti Hajmlihov manevar:

• Stanite iza deteta koje stoji, svojim rukama ispod pazuha deteta obuhvatite grudni koš, ruku stisnutu u pesnicu postavite na sredinu između pupka i donjeg dela grudne kosti, drugom rukom obuhvatite pesnicu.

• Izvedite pet uzastopnih pokreta ka sebi i na gore.

• Ponovo proverite da li se strano telo pojavilo u ustima. Ako nema poboljšanja pozovite hitnu pomoć.
  I dalje pokušavajte naizmenično udarce u leđa i Hajmlihov manevar dok pomoć ne stigne.

Dr Višnja Stamatović

Ključne činjenice:

• Ebola je teško oboljenje ljudi, koje se često završava smrtnim ishodom.

• Letalitet se kreće i do 90%. Epidemije ebole javljaju se uglavnom u zabačenim selima Centralne i Zapadne Afrike, blizu tropskih kišnih šuma.

• Virus se prenosi na čoveka sa divljih životinja, a u humanoj populaciji prenosi se u direktnom kontaktu sa krvlju, sekretima i drugim telesnim tečnostima obolelih/umrlih osoba.

• Smatra se da su leteće lisice (slepi miševi koji se hrane voćem) prirodni rezervoar zaraze.

• Pacijenti sa teškom kliničkom slikom zahtevaju intenzivnu suportivnu terapiju.

• Ne postoji nijedan specifičan lek niti vakcina protiv ovog oboljenja za primenu u humanoj populaciji.

Put prenosa

Ebola se na čoveka prenosi bliskim kontaktom sa krvlju, sekretima, organima ili drugim telesnim tečnostima zaraženih životinja. U Africi je dokumentovan prenos infekcije na čoveka u kontaktu sa zaraženim šimpanzama, gorilama, letećim lisicama, majmunima, šumskim antilopama i bodljikavim svinjama. U humanoj populaciji virus se širi sa čoveka na čoveka u direktnom kontaktu (ledirane kože ili sluzokoža) sa krvlju, sekretima, organima ili drugim telesnim tečnostima inficiranih osoba, ili u indirektnom kontaktu sa kontaminiranim predmetima. Muškarci nakon preležane bolesti mogu da izlučuju virus preko sperme i do 7 nedelja nakon izlečenja.

Zdravstveni radnici mogu da se zaraze virusom ebole u bliskom kontaktu sa obolelim pacijentima ukoliko se striktno ne pridržavaju odgovarajućih mera prevencije.

Dokumentovano je i zaražavanje laboratorijskih radnika ubodom na kontaminirane igle u Engleskoj (1976) i Rusiji (2004). Međutim, u dve slične situacije (SAD 2004. i Nemačka 2009) ovakva ekspozicija nije dovela do zaražavanja, niti do obolevanja laboratorijskih radnika.

Znaci i simptomi bolesti

Ebola je teško akutno virusno oboljenje obično sa iznenadnom pojavom groznice, intenzivne slabosti, bolova u mišićima, glavoboljom i bolom u grlu. Nakon toga javljaju se povraćanje, proliv, makulopapulozni osip, poremećaj funkcije jetre i bubrega, a u nekim slučajevima intenzivno unutrašnje i spoljašnje krvarenje, odnosno hemoragijska dijateza. Uz dijatezu dolazi do otkazivanja bubrega, zahvaćenosti CNS-a i terminalnog šoka sa disfunkcijom brojnih organa.

Osobe inficirane virusom ebole su zarazne sve dok je virus prisutan u telesnim tečnostima.

Period inkubacije iznosi 2 do 21 dan.

Ne postoji nijedan specifičan lek niti vakcina protiv ovog oboljenja za primenu u humanoj populaciji. Pacijenti sa teškom kliničkom slikom zahtevaju intenzivnu suportivnu terapiju.

Mere prevencije

• Izbegavanje kontakta sa pacijentima koji imaju simptome bolesti, odnosno sa njihovim telesnim tečnostima

• Izbegavanje kontakta sa leševima i/ili telesnim tečnostima preminulih osoba

• Izbegavanje bliskog kontakta sa divljim životinjama, bilo da su žive ili mrtve, uključujući majmune, šumske antilope, glodare i slepe miševe, kao i konzumiranje bilo kakvog jela pripremljenog od mesa ovih divljih životinja

• Izbegavanje područja koja mogu biti naseljena slepim miševima, kao što su pećine, izolovana skloništa ili rudarske oblasti

• Obavezno pranje i ljuštenje voća i povrća pre konzumiranja

• Upražnjavanje isključivo bezbednog seksa

• Striktna higijena ruku

Prema važećem Zakonu o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti, član 23, sva lica koja dolaze iz zemalja u kojima ima kolere, kuge, velikih boginja, žute groznice, virusnih hemoragijskih groznica (gde spada i ebola) i malarije stavljaju se pod zdravstveni nadzor, radi praćenja njihovog zdravstvenog stanja. Prema članu 22 istog zakona karantin se kao mera sprovodi u slučaju da su zdrava lica bila ili postoji sumnja da su bila u kontaktu sa licima obolelim od: kuge, velikih boginja i virusnih hemoragijskih groznica (izuzev hemoragijske groznice sa bubrežnim sindromom). Karantin podrazumeva ograničavanje slobode kretanja i utvrđivanje obaveznih zdravstvenih pregleda ovakvih lica.